Nhân cách và kiến thức thì chỉ đẻ ra sự...kính trọng Cho thue xe thang. Trong khiđịa vị mới đẻ ra bổng lộc, mới đẻ ra rất nhiều thứ- biệt thự, xe hơi,nhà lầu, con cái du học ngoại quốc...

>>Sân chơi trẻ con, luật chơi người lớn

>> Ông Vũ Khoan luận về ba loại quyền lực

Đôi khi, trong xã hội, chúng ta lên án những người lớn tệ hại bắt trẻem làm công việc của người lớn, để nuôi họ thue xe le hoi. Nhưng có một sự kiện, mànếu suy nghĩ thật thấu đáo, sẽ thấy nó cũng từa tựa như vậy, dù kết quảcủa nó, được những người trong cuộc vô cùng hoan hỉ, phấn khích.

Khi trẻ em ... "nuôi" người lớn

Đó là The Voice Kids 2013, còn được gọi là chương trình Giọnghát Việt nhí 2013 đã kết thúc. Quang Anh, thí sinh 12 tuổi chính thứcđăng quang chương trình truyền hình thực tế GHV nhí mùa đầu tiên.

Chứng kiến Quang Anh biểu diễn tiết mục Đá trông chồng (nhạcsĩ Lê Minh Sơn), một ca khúc rất khó, không phải ca sĩ chuyên nghiệp nàobiểu diễn cũng có thể lột tả hết cái bi thương của tình yêu người thiếuphụ trong điển tích Hòn vọngphu, thú thực, người viết đãhết sức kinh ngạc. Bởi giọng hát đầy nội lực với một phong cách đadạng, "phiêu" như một nghệ sĩ thực thụ của một em học sinh mới 12 tuổi,cấp trung học cơ sở.

Nhưng khi cánh màn nhung của GHV Việt nhí 2013 khép lại, là lúc dưluận xã hội "kéo" ra bao vấn đề xung quanh sự kiện nổi bật này.

Về mặt bản chất, GHV nhí 2013 là một "phiên bản", một bản sao củachương trình The Voice (dành cho người lớn) xuất hiện đầu tiên ở Hà Lan,năm 2010, hấp dẫn khán giả bởi những cách chơi khác biệt, ngay từ "vònggiấu mặt"...Rất nhanh chóng, The Voice được nhiều quốc gia du nhập. VàViệt Nam không là ngoại lệ.

Có điều, khi giành cho GHV nhí 2013, The Voice vẫn nguyên dạng làcuộc thi cho người lớn, rõ nhất là các ca khúc chọn để thi. Thật khó cóthể tưởng tượng, những bé trai, bé gái, tuổi mới lên 10, 11, 12 có thể"phiêu" với những ca khúc, mà phải là người lớn đã từng trải mới ngấmsâu những sắc màu của con tim đời người: Đá trông chồng, Tìm về dấu yêu, Đêm gành hào nghe điệu hoài lang, Chiếc khăn Piêu...

Nói theo cách nói của GS Hồ Ngọc Đại, các ca sĩ nhí là những người lớn thu nhỏ. Dù cuộc thi cho thấy, các ca sĩ nhí thật sự tài năng.

Nhưng nó một lần nữa cho thấy, cái "nghèo nàn" vô cùng của ngành giáodục và văn hóa trong trách nhiệm nuôi dưỡng tâm hồn, tình cảm và đờisống trẻ em. Sách truyện cho trẻ em đã thiếu. Đến các ca khúc cho trẻ emcũng chẳng thấy đâu, chưa nói là nó đơn điệu, nhàn nhạt, không giúp cácem có thể bộc lộ hết tài năng đa dạng, đa phong cách.

Người viết cứ chờ đợi ý kiến của các nhà giáo, nhà giáo dục, nhà sưphạm, nhà tâm lý giáo dục xung quanh sự kiện này. Tuyệt nhiên khôngthấy. Hay các nhà cũng mải tham gia "vòng giấu mặt"... dạy thêm?

Chương trình GHV nhí 2013 chỉ cho thấy "sự giàu có" về những ý tưởngthương mại hóa của người lớn được khai thác một cách triệt để, khai thácmột cách bài bản, thành thục. Và họ đã thành công. Với 280 triệu đồng cho 30 giây quảng cáo cùng hàng triệu tin nhắn mà nhà sản xuất thu được. Quả thật, nói không ngoa, ở GHV nhí 2013, chính các em đã ... nuôi người lớn.

Không chỉ thế, các em còn "nuôi" cả bệnh thành tích của người lớn.

Đó là vụ 02 công văn- số 1279 của Sở GD Thanh Hóa, công văn số 93 củaUBND phường Đông Sơn - Thanh Hóa, nơi gia đình em Quang Anh cư ngụ, kêugọi cán bộ, giáo viên, học sinh, nhân dân phường Đông Sơn nhắn tin bìnhchọn cho Quang Anh, vào đúng lúc cuộc thi đang gay cấn nhất.

Một điều bi hài về hình thức, ít ai phát hiện ra. Công văn của Sở GDThanh Hóa cho biết, Quang Anh học lớp 6D, Trường THCS Lý Tự Trọng. côngvăn phường Đông Sơn cho biết, Quang Anh học lớp 7B, cùng trường này.Vậy, Quang Anh học cùng một lúc 02 lớp, 6D và 7B?

Còn trong thực tế, với 215.903 phiếu bình chọn, chiếm 43,37%, Quang Anh đã bất ngờ vượt qua Phương Mỹ Chi và Ngọc Duy để trở thành quán quânGHV nhí 2013 (http://ihay.thanhnien.com.vn, ngày 08/09). Liệu cái sự bất ngờ nàycó được sự tác động cũng bất ngờ nốt, của 02 cái công văn kia không? Dùkhông ai có thể phủ nhận Quang Anh quá tài năng trong cuộc thi chungkết?

Sau những hoài nghi xôn xao trên mạng, cuối cùng, câu trả lời công khai từ Sở GD Thanh Hóa, phường Đông Sơn- là có việc làm đó.

Công khai nhưng hóa ra không... minh bạch.

Bởi, sự cổ vũ mang tính chất cục bộ, địa phương đó cho thí sinh tỉnhmình, ở góc độ khác, là sự bất công với các thí sinh cũng tài giỏi khôngkém khác, ở đây là em Phương Mỹ Chi. Mà trong giáo dục, điều tối kị làsự thiếu công bằng với trẻ em. Không biết Sở GD Thanh Hóa có thuộc bàihọc tối thiểu về nguyên tắc và tính nhân bản của GD không?

Nếu cũng dựa vào phương pháp lấy số đông áp đảo, Sở GD t/p Hồ ChíMinh, và phường nơi em Phương Mỹ Chi sinh sống, cũng làm công văn cổ vũcục bộ cho quyền lợi của Phương Mỹ Chi, chắc gì, Quang Anh đã thắng?

Nếu Quang Anh, sau khi trở về địa phương, những lùm xùm quanh vụ việc02 công văn dù muốn dù không vẫn là sự "định hướng" bình chọn cho chiếnthắng của mình, liệu em có bị tổn thương trong con mắt bạn bè?

Cũng có ý kiến ai đó cho rằng, việc kêu gọi bình chọn cho QuangAnh là điều hoàn toàn bình thường. Chính trên truyền hình trực tiếp, cácMC cũng kêu gọi mọi người hãy cổ vũ, động viên và bình chọn cho ngườinày, người kia theo mã số bình chọn cơ mà.(Người đưa tin, ngày 08/09)

Xin đừng đánh tráo khái niệm. Cái sự kêu gọi của MC trước màn hìnhbình chọn cho thí sinh mình yêu thích, là sự kêu gọi công bằng cho tấtcả các thí sinh, hoàn toàn không mang tính cục bộ địa phương, chỉ ủng hộthí sinh tỉnh mình, như 02 công văn thuộc tỉnh Thanh Hóa.

Chưa kể, dưới con mắt nghề nghiệp, các luật sư phân tích rất có lý.

Luật sư Nguyễn Kiều Hưng (TP.HCM): Công văn do cơ quan Nhà nướcphát hành là một dạng văn bản hành chính  với mục đích giải quyết nhữngvụ việc trong công tác quản lý Nhà nước. Việc kêu gọi ủng hộ bằng côngvăn Nhà nước làm mất đi tính khách quan của cuộc thi, dù đó là mộtchương trình giải trí, phần nào làm giảm sút tình cảm của khán giả dànhcho thí sinh rất có tài năng thực sự đó.

Ông Bùi Tiến Đạt, Thạc sỹ luật, nghiên cứu sinh ĐH Macquarie, (Australia): Vănbản của cơ quan Nhà nước phải mang tính chất giải quyết việc công. Canthiệp vào việc tư là không đúng. Không những thế việc ra văn bản kêu gọibình chọn này còn vi phạm nguyên tắc cạnh tranh lành mạnh.

Bản chất của sự can thiệp thô bạo vào một cuộc thi mang tính giải trínày là gì? Nếu không phải là căn bệnh thành tích kinh niên, mãn tính,đã ngấm sâu quá trong tư duy và hành động của Sở GD và phường Đông Sơn(Thanh Hóa)

Không biết, ca sĩ nhí tài năng Quang Anh được chắp cánh đến đâu,nhưng chắc chắn, uy tín của sở, của phường trong vụ việc chả lấy gì làmhay ho này... "gẫy thẳng cẳng"!

"Ông đừng dây vào địa hạt của tôi"

Trước The Voice Kids 2013, ngẫu nhiên, cũng có một sự kiện về "bìnhchọn", và cũng liên quan đến sự công khai, minh bạch. Đólà tại cuộc tiếp xúc với cử tri quận Ba Đình, người lãnh đạo caocấp nhất của Đảng cho biết, sẽ có cuộc lấy phiếu tín nhiệm từ Tổng Bíthư trở xuống. Đây là vòng tiếp nối sự kiện lấy phiếu tín nhiệm của Quốchội vừa qua. Mới đây, UBTVQH lại họp về chủ đề lấy phiếu tín nhiệm đốivới người giữ chức vụ do QH, HĐND bầu hoặc phê chuẩn.

Khác chăng, đây là "sân chơi" của người lớn, của những quan chức lãnhđạo, quản lý dày dạn chính trường ở các cấp. Khác biệt nữa, sự bìnhchọn này không tìm năng lực "biểu diễn nghệ thuật", mà tìm năng lực vàphẩm cách lãnh đạo đáp ứng yêu cầu của nhân dân trên hành trình đất nướchội nhập.

Cách thiết kế ba tiêu chí: Tín nhiệm, tín nhiệm cao, tín nhiệm thấp,với tất cả mạnh yếu, hay dở của "vòng nghị trường" trước đây, đang đượcbàn luận đa chiều, hẳn là kinh nghiệm tốt cho "vòng" bình chọn- lấyphiếu tín nhiệm sắp tới của cơ quan lãnh đạo các cấp. Nhưng ý kiến sốđông cho rằng, tiêu chí chỉ nên có: Tín nhiệm và không tín nhiệm.

Cũng ngẫu nhiên trong tuần, có một cuộc "Luận về ba loại quyền lực"(Tuần Việt Nam, ngày 09/ 09) của ông Vũ Khoan, nguyên Phó Thủ tướng.Theo ông, ba loại quyền lực đó là: Địa vị, kiến thức và nhân cách, trong đó hai quyền lực sau có sức hấp dẫn đích thực hơn loại quyền lực thứ nhất.

Đó là nói về lý thuyết, là về văn hóa và giá trị đích thực của quyền lực.

Nhưng còn trong thực tế của xã hội không ít bất an hiện nay, chắcchắn, địa vị mới là quyền lực hấp dẫn nhất. Nếu không làm sao người dântừ quá lâu rồi, bức xúc vì nạn "mua quan bán tước"? Bởi nhân cách vàkiến thức thì chỉ đẻ ra sự...kính trọng, trong khi địa vị mới đẻ ra bổnglộc, mới đẻ ra rất nhiều thứ- biệt thự, xe hơi, nhà lầu, con cái du họcngoại quốc...

Đương nhiên, tiêu chí quan trọng của sự lấy phiếu tín nhiệm tới đây- phải là năng lực và nhân cách

Chính vì thế, chủ trương công khai, minh bạch tài sản các quan chức,đánh dấu bằng Nghị định 78/2013/NĐ-CP, có hiệu lực bắt đầu từ ngày05/09, thu hút sự quan tâm của các đối tượng trong diện phải công khai,minh bạch tài sản. Nhưng liệu có thu hút được sự quan tâm của người dânViệt đã quá nhiều thất vọng sau những hô hào chống tham nhũng?

So với quy định trước đây, Nghị định lần này có hai điểm mới nổi bật:Đó là "lược bớt" một số đối tượng phải kê khai (như giảng viên chính,bác sĩ chính, dược sĩ chính, thủ kho...), chỉ còn chín nhóm đối tượng.Bổ sung và làm rõ hơn các nguyên tắc xác định giá trị tài sản, thu nhập,giúp người có nghĩa vụ xác định tài sản và biến động tài sản kê khaimột cách rõ ràng hơn.

Tuy nhiên, người viết bài chú ý đến nhận định của bà Trần Thị Lan Hương, đại diện Ngân hàng Thế giới (Tiền phong, ngày 06/09): Cầnphải giảm số người kê khai, tập trung lãnh đạo cấp cao, sau đó phảicông khai trên báo chí cho người dân biết. Tiến xa hơn, người thân củalãnh đạo cấp cao như vợ, chồng; tài sản ở nước ngoài..., cũng phải minhbạch hóa.

Việc "khu biệt hóa" nhóm đối tượng có khả năng tham nhũng cao nhất,bảo đảm sự công khai, minh bạch trên mạng truyền thông là cách làm củanhiều quốc gia. Bởi đối tượng càng rộng, càng làm "loãng" đi sự kê khai,mà cuối cùng là... hòa cả làng. Người Việt vốn một điều nhịn, chín điều lành. Còn khi cả xã hội phải nhịn...tham nhũng, thì đất nước có còn an lành không?

Trong khi ý kiến của các chuyên gia quốc tế về phòng chống thamnhũng, liên quan đến việc phải công khai, minh bạch tài sản rất thẳngthắn, lại cho rằng đã đến lúc Việt Nam cần cân nhắc đến khả năng xử lýhình sự hành vi làm giàu bất chính.

Ông Alan Bacarese, chuyên gia tư vấn quốc tế về phòng, chống thamnhũng, công tố viên cao cấp chống rửa tiền của Vương quốc Anh nhấn mạnh:

Bằng mọi cách phải lấy lại tài sản bất chính, không để những đốitượng tham nhũng hưởng lợi từ việc tham nhũng của mình. Phải trừng trịcác quan chức tham nhũng như trừng trị tội phạm ma túy. Về bản chất đâylà hai loại tội phạm rất nghiêm trọng.

Còn ông Jairo Acuna Alfaro, cố vấn chính sách Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP), cũng nhấn mạnh: Việt Nam cần cân nhắc tới việc hình sự hóa hành vi làm giàu bất chính.(Pháp luật t/p HCM, ngày 06/09). Sau nhiều năm điều tra và nghiên cứu ởViệt Nam, ông còn nhận thấy hệ thống pháp luật quy định về phòng chốngtham nhũng vẫn rất lỏng lẻo, đặc biệt vấn đề hình sự hóa tham nhũng, vềlàm giàu bất chính.

Thực tế, những kẻ tham nhũng liệu có sợ sự công khai, minh bạchkhông, có sợ pháp luật không? Ông Lê Như Tiến, Phó Chủ nhiệm UB Văn hóa,Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng QH từng cho biết, có nhữnglúc ông đã nhận được tin nhắn cảnh cáo còn "hình sự" hơn: Ông đừng có dây vào địa hạt của tôi.

Căn nguyên của thực trạng này là gì? Đó chính là chữ "đầutiên- tiền đâu"luôn chạy trước cả ...pháp luật. Là không có cơ chế xác minh tính trungthực của việc kê khai tài sản. Rút cục, mọi việc kê khai, công khaiminh bạch tài sản, thực chất chỉ mang tính hình thức, đối phó, hời hợt.

Hiệu quả của việc công khai, minh bạch tài sản, thực chất gắn rấtchặt với giá trị lá phiếu tín nhiệm sắp tới. Nếu như việc công khai minhbạch tài sản chỉ là làm cho có, như một quan chức của UB Pháp luật QH đã thốt lên, thì giá trị và chất lượng lá phiếu tín nhiệm đó có trọng lượng không?

Câu hỏi này, không thuộc về thẩm quyền trả lời của người dân.

Và những "thí sinh" nào sẽ đoạt giải quán quân, giải cao, với sự bình chọn tín nhiệm đây?

Đêm "chung kết" lấy phiếu tín nhiệm có thể không diễn ra trên tivi.Nhưng sự "bình chọn" về phẩm cách quan chức, bình chọn về hiệu quả của04 chữ công khai, minh bạch đang đi vào đời sống dư luận, với tất cả những cung bậc, những dư âm hỉ nộ ái ố...

Kỳ Duyên

Bài cùng tác giả: